Sigurey frá Drangsnesi

Langt er síðan ég setti hérna inn vísnaþátt (þ.e. með vísum eftir aðra en sjálfan mig). Ég var á kvæðamannafundi í síðustu viku í Reykholti og þar renna vísur upp úr nokkrum snillingum og greip ég eina og mundi nokkurn vegin, en hún er eftir Sigurey frá Drangsnesi (Sigurey Guðrún Júlíusdóttir).

Þjóðviljinn:

Þarna kemur Þjóðviljinn
það er nú meiri snilldin
Geislar af honum góðviljinn
gáfurnar og mildin.

Ég fann síðan fleiri vísur á netinu eftir hana, en einnig eru vísur og ljóð í bókinni Kvæðaperlur úr Kaldrananeshreppi, meðal annars þessar:

Litið í spegil:

Yndislega unga kvinnu
ekki bjóst ég við að sjá,
en þessa herjans hrokkinskinnu
hryllir mig að líta á.

Þó ég hafi starfið stranga

Þó ég hafi starfið stranga
stundað eins og best ég gat
mega aldrei af mér ganga
áhyggjur um föt og mat. 

Hún var ekki hrifin af órímuðum ljóðum:

Flest er það sem fer úr höndum,
flest sem reynist tál.
Ef nú er komið í strand á Ströndum
stuðlabundið mál.

Drengur fór úr skónum út á tröppum:

Ertu svona ungi maður
illa með á nótunum.
Hér er ekki helgur staður
hafðu skóna á fótunum.

Til er ljóðabók með vísum og ljóðum hennar, sem ég ætla að skoða við tækifæri en ég veit af eintaki hjá móður minni.

Sigurey lést árið 1983 þegar ég var 10 ára, en ég kynntist henni samt ekki, en hún var flutt suður áður en ég man almennilega eftir mér en mögulega kom hún þó á Strandir yfir sumartíman þó ég muni það ekki. Maður heyrði þó oft nafn hennar og mannsins hennar (Sophus - Fúsi, en hann var náskyldur mér í gegnum móðurætt mína), en litla fallega húsið þeirra sem stendur enn fyrir ofan Búðina (Kaupfélagið) var oft notað til að fara í yfir, enda fullkomin stærð á húsi fyrir þann leik.

Hér er mynd frá árinu 1986 sem sýnir Fúsahúsið eins og við kölluðum það.

 

 

 

Háttatal febrúar 2025

Í febrúar 2025 tók ég mig til og orti vísur eftir háttatali Sveinbjörns Beinteinssonar*, hér er samantekt með árangrinum.

*Bragarhættir samkvæmt Sveinbirni eru 450 talsins. Daglega bað ég google um að búa til random tölu milli 1 og 450 og svo orti ég eftir þeirri uppskrift sem Sveinbjörn bauð upp á þann daginn. Afrit er til af háttatalinu hér.

 

Ferskeytt 

26 - Frumstiklað, síðhent

Kónguló frá Karþagó
kalt nú bugar hreisið
undir snjó hún bú sér bjó
bölvar fluguleysið.

Draghent

53 - Frumstiklað, síðbakhent

Illt er rokið allt er strokið
áman víða skríður
tunna fokin, tætt er lokið
tóm við síðu bíður.

Stefjahrun 

79 - Samrímað, frumstiklað, Krapphent

Þurr sem fjara, fúll sem mar
fann mig edrúar.
Fer því skar á Barabar
bjór mun drekka þar.

Skammhent

102 - Skáþríkveðið

Eftir gný og gráu skýin
greinum nýjan dag.
Himinnblá mun æða áin
allt kemst þá í lag.

103 - Frumstiklað.  Þessar þrjár vísur áttu upphaflega að verða síðframrímaðar (sjá 109), en það gekk illa og úr varð að háttur 103 fékk óvænt þrjár vísur.

Rökin ört svo hrein frá hjörtum
heilla skýr og kná,
en ljósin björt ef blönduð svörtum
birtast fjarskagrá.

Dökkt er grjót sem drafnir móta
drita fuglar á.
Fjöllin ljót sem fætur brjóta
úr fjarska glæst og blá.

Ef fólk er sest og fullt af gestum
með feikna matarlyst.
Það sem best þá þykir flestum
þrýtur oftast fyrst.

109 -Frumstiklað, síðframrímað

Vert ei gunga, gleyptu tungu
gasalegt er búr,
kaldir pungar koluð lungu
kasað allt í súr.

Úrkast

118- Frummisfjórþætt

Snjallir karlar kalla´og svall´á
Kaneríum
Amma djammar, gammar gjamm´í
galleríum.

127 - Innbrugðið

Að yrkja vísu veldur sjaldan
vondri krísu.
Drjúg ef rís upp dröfnótt aldan
dreg ég ýsu. 

Gagaraljóð, engin staka að þessu sinni.

Langhent

195 - Frumbakhent

Kafald skörpu skilin hylur
skaflar virðast eilíft kvabb
samt á morgun mylur ylur
mjöllina svo verður slabb.

Nýhent

211 - Frumframsneitt, síðframhent

Þó að ei sé kalsa kalt,
korrar Þorri gamalkunnur,
hvæsa blása hviður snjallt,
hundrað sundrast ruslatunnur.

212 - Frumbaksneitt, síðframsneitt

Hríðin öskrar hert og svört
hlær við skeri, köld er Góa.
Vorsól kemur, birtist björt
bráðum hljóðar vell í spóa.

Breiðhent, engin staka að þessu sinni.

Stafhent

252 - Skárímað

Eftir hríðir heyrist fagn
hávært lækkar bölv og ragn
lægi vindur agnar ögn
aftur kemur fislétt þögn.

Samhent, engin staka að þessu sinni.

Stikluvik, engin staka að þessu sinni.

Valstýft

Frumsamframsneitt. Þessar tvær urðu til fyrir misskilning og eiga sér ekki númer - en auðvelt er að finna út að hér er frumsamframsneitt með samanburði við aðra hætti. Það skal tekið fram að innrímið vakna-hjakka er ekki ásættanlegt en ég leyfði því að slæda eins og sagt er í dag. 

Mætar fætur Dias dró
sem Dómínó.
Vitið skýtur skorar Moh
og skellihló.

Vakna, hjakka, Wolves við urð
sem vélin smurð.
Becker fékk á sköflung skurð
svo skall við hurð. 

303 - Frumsamframhent

Kvefið hefur komið snautt
og klipið autt,
því er nefið nokkuð blautt
og næstum rautt.

Braghent

331 - Samrímað, aukrímað. Hér gat ég ekki hætt og úr urðu nokkrar vísur.

Vorljóð 

Fuglar margir flögra um til fjörunytja
vaskir menn er vörur flytja
vansælir í tjöru sitja.

Út við nesið úar fagur æðarbliki
gnótt er hoss i gæðaspiki
af gljúpu klesstu mæðubiki.

Meðfram kaldri sjávarsíðu sullar kolla
fúlir menn með fulla bolla
fara hratt um drullupolla.

Fjaðrir þjóta fuglar busla flottir skvetta
poppið sullast pottlok detta
í pikkup milli þvottabretta.

Stokkendur í straumleysinu stama, hvíla
götur hratt menn gramir bíla
gorma mjúka saman kýla.

En með vori æðurinn þarf unga að hemja
þúsund trukkar þungir lemja
þröngar holur, punga kremja.

Valhent, engin staka að þessu sinni.

Stuðlafall, engin staka að þessu sinni.

 

Vikhent

401 - Hringhent

Óréttlæti alltof víða bítur.
Nartar, grætir, nagar fast,
niður tætir, brýtur.

Afhent 

429 - Frumhent, síðstiklað

Fögur rís í frosti vísan, funheit staka,
sem bræðir niður kaldan klaka.

430 - Fimmstiklað, Netthent

Vísan frá mun vaxa smá og vekja þráa
en hverfa frá í fnyki táa.

Stúfhent 

440 - Frumbakumsneitt

Hér um bil þá brasið endar byrja vand-
ræði, allt í bál og brand.

Nokkrar stökur frá í des 24 og jan 25

Sundhnjúkagígur

Pókerfés um eld og ís

er eilíf gríma.

Líklegt er og eflaust gýs

þar einhverntíma.

 

Snjókorn detta

 

Snjókorn detta hægt og hljótt
holur fela djúpar
þæfingskafald þolinmótt
þvottabrettin hjúpar.

 

Í Fornhaga

 

Í Fornhaga var hlegið hátt

hangiket í nartað

sopið ölið sungið dátt

saman styrkjum hjartað.

 

Landsmót kvæðamanna í Dalabyggð í vor

 

Dönsum senn í Dalabyggð

og drápur kveðum margar.

Oft ef kemur á oss styggð

okkur ríman bjargar.

 

Síðustu stökur ársins 2024

 

Vetrarsólstöður

 

Skammur dimmur dagur

drómi freraljómi

úti morkið myrkur

mæða kulnun glæða.

Senn mun roða röðull

rísa upp og lýsa

sól við grundu gæla

græða land og fæða.

 

Jólin

Eftir síðasta áratug

allflestar þökkum stundir.

Við sendum því kveðjur af hálfum hug

hátíðlegar um grundir.

 

Nokkrar vísur að hausti

25 október

Sár er ég aðeins og svekktur,

súr og ögn fýldur og trekktur,

því rímorð við sjö,

ég sé aðeins tvö

og geng því um gramur og hvekktur.

 

16 október

 

Vænar eru veitingar,

vísur, ljóð og bögur.

Milli berast meiningar,

margar góðar sögur.

 

Kennarar í kasti'og bræði

kunna fátt né nenna.

Mæta illa, forðast fræði

í fríum sig mest glenna.

 

13 október

 

"Í logni og stillu langbest er að leysa vind“,
súr á bragði sagði kind.

 

4. október

 

Þegar vatnið gerlar grugga

glundrið þarf að sjóða

er þá langbest öl að brugga

og upp á það svo bjóða

 

26 september

 

Kuldinn datt á helst til hratt

og hrímir svörð.

Fögur laufin, föl og dauf

falla'á jörð.

 

28 ágúst

 

Horfum fram til framtíðar

furðumargt má laga

því það er af sem áður var

eins og forðum daga.

Grænlandsvísur

Grænlandsvísa nr. 1

Kitla hreindýr, kyssa birni,

kaldan stíga jaka,

vaða læki, væta girni

viskí drekk í klaka.

 

Grænlandsvísa nr. 2

 

Sést í Eiríksfirði fríð

fríðleiksmikla Brattahlíð

hlíð sem ein af bæjum ber,

berangur er lítill hér.

 

Grænlandsvísa nr. 3

 

Þeir láta sig vasklega vaða

um voga, en engum til skaða,

milli jaka og þara,

þræða og fara

á 35 mílna hraða.

 

Grænlandsvísa nr. 4

 

Í Leiruvogarlækjunum

leika má við bleika fiska.

Með kúnst og veiðiklækjunum

keikir setja steik á diska.

 

Grænlandsvísa nr. 5

 

Svangir eru synirnir

svíkja veiðikveikjur.

Í viðbót þurfa vinirnir

vænar sautján bleikjur.

 

Grænlandsvísa nr. 6

 

Heitir Snati hundur minn,

hreindýrsmatinn dáir,

hvergi latur höfðinginn,

um holt og flatir gáir.

 

Grænlandsvísa nr. 7

 

Nú er gjólan grimm en hlý,

Grænlands skjólið klárast,

þúsund sólir, silfurský,

sær við bólið gárast.

 

Grænlandsvísa nr. 8 og 9

 

Brosir Magnús, bogin stöng

bláan lækinn klappar.

Vænar flugur, veisluföng

vilja bleikir kappar.

 

Bergsveinn er með brotna stöng,

bleikjur allar svíkja,

vænar lirfur, veisluföng,

varla á þær kíkja.

 

Grænlandsvísa nr. 10

 

Hvenær loks ég hvíli beinin,

hverfa mun ég undir skafl.

Þá mátt láta stóra steininn

standa mér við höfuðgafl.

 

Grænlandsvísa nr 11

 

Mikill finnst mér Grænlands galdur,

göfug er hér sólskríkja,

en enginn stelkur, enginn tjaldur,

engin mófugl að kíkja.

 

Grænlandsvísa nr. 12

 

Þegar kemur kvöldið svart

kíkir inn um glugga

selalýsið brennir bjart

burtu alla skugga.

 

Grænlandsvísa nr. 13

 

Armæðan er alltaf best

upp við steininn rétta.

Tvisvar gleðst víst sá er sest

á svarta gabbrókletta.

 

Grænlandsvísa nr. 14

 

Kröpp hér þykja Kaldbakshorn

kúra þau einsömul,

mjög á okkur mæna forn

milljón ára gömul

 

Grænlandsvísa nr. 15

 

Á Stuðlabergi stendur jörð

Stefáns milli handa.

Þarna sáum hreindýrshjörð

hlaupa yfir sanda.

 

Grænlandsvísa nr. 16

 

Veiðiþjófur á vergangi

vitlaus land um smeygir.

Bukki upp á berggangi

breiðu horn sín teygir.

 

Grænlandsvísa nr. 17 og 18

 

Vinir hlógu, vindur rauk

voru mál að ræða.

Í hendingskasti húfan fauk

í hafið blauta skæða.

 

Söltuð húfan hangir nú

sem harðfiskur og rengi.

Bráðum hefur húfan sú

hangið nógu lengi.

 

 

Grænlandsvísur nr. 19 - 21

 

Brullaup vorum boðnir í

brúðkaup margra nátta

flottheit mjög og fyllerí

1408.

 

Sauðnautsskankar, lambalund,

léttsúrsaður selur.

Vildum mjög á vinafund,

vonir margur elur.

 

Kirkjugólfið granítsteinn,

gruggugt öl við barinn,

en hópurinn var helst til seinn

og hersingin öll farin.

 

 

Grænlandsvísa nr. 22

 

Í Narsaq er eitt sem getur glatt

glampar sem jökulbláminn.

Nokkrar tommur tæmdust hratt

við tuttugu feta gáminn.

Ytra Tungugil

Gilið langa göngum,

gleði fylgir streði,

stökkvum upp að Stekki,

stöndum þar og öndum,

köttur skríður kletta,

krákur hleypur strákur,

götur grónar fetum,

gellur spóinn hvellinn.

Háttatal júní-júlí 2024

Um mánaðarskeið, frá 28 júní - 20 júlí 2024, orti ég slatta af vísum við ýmis tilefni og flokkaði jafnóðum niður í bragarhætti. Hér er afraksturinn og ekki í neinni tímaröð, en í háttatalsröð.

 

Ferskeytt  

1. Ferskeytt

Froða 

Golan hlýja hitar loft

hála brautin tælir.

Í góðu stuði ansi oft

ísköld froðan kælir.

 

2. Frumframhent, Hálfhent

Sumarnótt 

Dagur fagur dregur tjöld,

dökknar himinblámi.

Þótt að nóttin komi köld,

kemur enginn grámi.

 

3. Frumsamframhent

Mýrarsundin 

Ýfir, hrífur, hreyfist rótt 

heitur blær við lundinn.

Svífa fífuhárin hljótt 

hægt um mýrarsundin.

 

4. Framhent

Veðurhamur 

Vargast, garga vekja ugg

vindar, tinda berja.

Kvistir hristast, gárast grugg

gjárnar, árnar merja.

 

22. Skáhent

Kónguló

Kónguló frá Karþagó 

kúrir mjög og dreymir.

Agnarsmá með eftirsjá 

engu þaðan gleymir.

Hverfell/Hverfjall

Æðir kjellinn upp á fell 

ört mun kraftur þverra.

Næst fer kallinn niður fjall

nú er bakið verra.

 

Draghent

 

51. Draghent

Maríuerlan 

Flugurnar um fötin smjúga

flest á borðum spilla.

Maríuerlan má inn fljúga 

maga sinn þar fylla.

 

61. Draghend sléttubönd

Svikasumar 

Klaga munum, varla víkur

vakna, glitrar sjórinn.

Daga langa sumar svíkur,

sjaldan drekkum bjórinn.

 

Vakna víkur 

Bjórinn drekkum, sjaldan svíkur,

sumar langa daga.

Sjórinn glitar, vakna víkur,

varla munum klaga.

 

63. Draghend sléttubönd, víxlhend

Ölið meiðir 

Ölið meiðir, hvergi kverkar 

kitlar, glundur vætir.

Bölið eyðir, vitlaust verkar,

varla undur bætir.

 

Kitlar kverkar

Bætir undur, varla verkar 

vitlaust, eyðir bölið.

Vætir glundur, kitlar kverkar, 

hvergi ölið meiðir.

 

Stefjahrun 

 

90. Síðsniðframríma

Boltastjarnan

Boltastjarnan skein oft skært

skildi ekki tap.

Upp nú fuðrar angurvært

aldrað stjörnuhrap

 

Skammhent

 

99. Fráhent

Flakka lömb

Flakka lömb á fjallakömbum,

fíngerð naga strá.

Urðir smeygja upp sig teygja,

orðin köld og grá.

 

Gagaraljóð

 

158. Hringhent

Bölvað hnoð 

Þetta er bull og bölvað hnoð

bundið sull sem rímar vel.

Fjarri gulli, frekar moð,

fast á drullu að ég tel.

 

162. Síðstiklað

Í Hörgárdal 

Í Fornhaganum finna má 

fjallasal og lækjarhjal,

blómin fögur fjólublá,

fuglamal í Hörgárdal.

 

Nýhent

 

212. Frumbaksneitt, síðframsneitt

Sniglar 

Sniglar fóru að leita að laut

latir, feitir vildu kúra,

ei má vera of vot og blaut

vex þar ax og hundasúra.

 

Stafhent

 

253. Mishent

Félagsvist 

Ennþá Biden berst við Trump,

berast lætin heim til Gump,

þeir fíla twist og faðmhlýju,

félagsvist og bocciu.

 

260. Klifað

Bryggjuhátíð 

Á Bryggjuhátíð fólkið fer

ferlega það geggjað er

erfitt samt er stanslaust stuð 

stuðning þarft við gleði puð.

 

Samhent 

 

280. Áttstiklað

Áttþættingur

Sveinbjörn aldarafmæli 

Hert og þjált er stuðlastál,

sterkt er mál sem kveikir bál, 

þín var sál oss segulnál,

Sveinbjörn Váli - þína skál.

 

Stikluvik

 

295. Hringhent

Heilræði

Langtum best það löngum tel,

láta bresti vera,

sinna gestum sæll og vel

sýna flestum vinarþel.

 

299. Vikframhent

Kenderí 

Kallinn fer á kenderí,

kalt og svalt er ölið.

Svona er mitt sumarfrí 

svall og eilíft fyllerí.

 

Valhent 

 

358. Frárímað

Fuglasöngur 

Nú er sumar, sólskin fuglar syngja um.

Þó að rigni dag og dag,

dásamlegt við heyrum lag.

 

Stuðlafall 

 

370. Samrímað, frumframhent, bakhent, síðhent

Núvitundagönguferð 

Margir arga mjög er grjót um hnjóta,

þegar flækir fótur rót,

fýldir skrækja sótað blót.

 

 

Afhent 

 

415. Framsneitt

Sól og ský 

Sólin felur sig á bakvið sægrátt skýið

Blómin sveima blásvart mýið.

 

420. Sniðstímað

Fuglamergð

Fegurðin er fuglamergð um flóa og haga,

og flugusuð um sumardaga

 

Stúfhent 

 

438. Fimmstiklað

Í Fnjóskadal 

Syngja, gala, hneggja, hjala, hátt er mal,

fuglatal í Fnjóskadal

 

447. Sniðframrímað

Klósettskál 

Aldir líða eru móar ennþá hál

köld og rennblaut klósettskál

 

Forsetakosningar 1. júní 2024

Undir feldi

Veltir flóðið fúlum þara
flugur sitja'á taði,
undir feldi aðrir mara,
í úldnu svitabaði.

Kjósa rétt

 

Upp úr jörðu eldur gýs,

elsku vinir.

Einnig rétt ég eflaust kýs,

eins og hinir.

 

 

Kosningaríma

 

Við þurfum ei að þrasa grett

þrúgandi er klefi.

Í kosningum er kosið rétt

þú kýst með þínu nefi.

 

IceQueen kýs ég, Ásdísi Rán

inn á Bessastaði.

Hennar vart get verið án

vel ég því með hraði.

 

Steinunn best mun bæta allt

í Bessastaðasloti.

Hér er mitt mat, hreint og kalt

hún heldur þjóð á floti.

 

Viktor er mín vonardís

vekur Bessastaði.

Stend ég með og stöðugt kýs

sem stund í freyðibaði.

 

Eiríkur með ást og þrá

enn ég kýs og hneigi.

Um bárur siglir beint mót vá

á Bessastaðafleyi.

 

Arnar kýs, ég kalla hátt

"komdu á Bessastaði."

Reiða þjóð mun rétta sátt

og rjómasúkkulaði

 

Hratt ég kýs nú Höllu Tomm

til halla Bessastaða.

Stöðug er og sterk sem romm

stúlkan afslappaða.

 

Ástþór ég víst alltaf kýs

á hann Bessastaði.

Bardagana burtu vís

bægir frá með hraði.

 

Núna kýs ég Nonna Gnarr,

næst á Bessastaði.

Ef lekur ofn og ljótt er marr

það lagar drengur glaði.

 

Baldur kýs og bregst hann ei

Bessastaðagrundum.

Íslands brag og borg og ey

bætir öllum stundum.

 

Helst ég gæti Helgu keyrt

að höllum Bessastaða.

Ljúf er daman, líkt og meyrt

lambið heilgrillaða.

 

Kötu vel, ei bregðast bönd

í Bessastaðafjósi.

Jafnvíg er með hægri hönd

þó hjartað vinstri kjósi.

 

Snjall nú kýs ég Höllu Hrund

sem hrífur Bessastaði.

Hún vekur þjóð og léttir lund

í ljósum flísfatnaði.

 

Kosningalíffæri

 

Ég er ekki alveg viss með hvaða líffæri best er að kjósa...

 

Líffærin þau láta ei

lýðræðið í friði.

Hjartað það er grandlaust grey

og gleypir slæma siði.

 

Best er í gallblöðru allt

beiskt og súrt að gleyma.

Viltu kjósa villt en snjallt

visku húð mun teyma.

 

Í einlægni þú hreina halt

með heilakvörninni.

En atkvæði þú skrifa skalt

með skeifugörninni.

 

 

 

 

Nokkrar stökur

Enginn bóndi

Enginn bóndi, enginn matur

ei um sult mig kæri,

lúðu et og eftirmatur

ágætt hákarlslæri.

 

 

Ráðherrastóllinn

 

Landinn vill ei slef né slen

sleipur þykir hóllinn

hættu þessu Bjarni Ben

blár er ekki stóllinn!

 

Sumardaginn fyrsta

Kaldan vetur kveðjum sátt

hann kann sig enn að byrsta,

en sól og fuglar syngja hátt

Sumardaginn fyrsta.

 

Palestína

 

Bombur sundra börn og víf

beigur, hryllingspína.

Hatur eyðir lönd og líf

Lifi Palestína.